İstanbul’un Avrupa ve Asya yakalarını karayoluyla bağlayan Avrasya Tüneli Projesi; İstanbul Boğazı’nı deniz tabanının altından geçen 5.4 km uzunluğundaki iki katlı tüneli de kapsayan toplam 14.6 km’lik bir güzergâhta, Kazlıçeşme ile Göztepe arasında inşa edilmiştir. Proje, trafiğin çok yoğun olduğu bu güzergâhta, iki kıta arasındaki trafik sorununun çözümüne günde 100 bin aracı aşan kapasitesi ile katkı sağlamakta ve yolculuk süresini 100 dakikadan 15 dakikaya kadar indirmektedir. Avrasya Tüneli (İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi) Projesi’nde en zorlu bölüm, planlanan süresinden önce ve başarıyla tamamlanmıştır. Proje için özel olarak üretilen ve İstanbul Boğazı’nın altında 3.344 metrelik tüneli kazarak ilerleyen TBM (Tünel Açma Makinesi) ile iki kıta, deniz tabanı altında birleştirilmiştir.
Tünel kazı çalışmaları 19 Nisan 2014 tarihinde Asya kıtasındaki Haydarpaşa Şantiyesinde başlamıştır. Proje için özel olarak geliştirilen TBM (Tunnel Boring Machine), deniz tabanının altında günde 8-10 metre ilerleyerek, 3.344 metrelik kazıyı tamamlamıştır. Klasik Madencilik Yöntemi ile açılan karayolu tünellerinin de bulunduğu proje kapsamında, yol ve sanat yapı çalışmaları da yer almıştır.
Türkiye, tünelcilik teknolojisinde çağ açan Avrasya Tüneli ile dünyanın en başarılı mühendislik eserlerinden birine sahip olmuştur. Proje, seyahat sürelerini kısaltarak emisyon miktarlarını, yakıt tüketimini, araç bakım masraflarını azaltmış ve ulusal ekonomimize katkı sağlamıştır. İstanbul, doğal güzelliğini ve siluetini hiç etkilemeyen, ekolojik dengeleri gözeten, deniz yaşamına zarar vermeyen, çevre dostu bir ulaşım altyapısına kavuşmuştur. Proje, Avrupa yakasında Atatürk Havalimanı ile Asya yakasında Sabiha Gökçen Havalimanı arasındaki en elverişli güzergâh olmuş; iki havalimanı arasında sağladığı entegrasyon ile İstanbul’un uluslararası hava ulaşımındaki konumuna önemli katkıda bulunmuştur.
Dünyaya örnek olacak mühendislik başarısı
Üç ana bölümden oluşan Avrasya Tüneli Projesinin en önemli aşamasını 3,4 kilometre uzunluğundaki Boğaz Geçişi oluşturmaktadır. Boğaz Geçişi için dünyanın en gelişmiş TBM teknolojisinden yararlanılmıştır. Bu projede kullanılan TBM, tünel açma makineleri içinde 33.3 kW/m2’lik kesici kafa gücü ile dünyada 1. sırada; 12 bar’lık tasarım basıncı ile 2. sırada ve 13,7 m kazı çapı ile 6. sırada yer almaktadır. Proje güzergâhı üzerinde hem deniz çökelleri hem de değişik basınç dayanımlarındaki kaya birimleri (Trakya Formasyonu) bulunmaktadır.Bu nedenlerle Avrasya Tüneli Projesi, teknik özellikleri bakımından dünyanın sayılı ve ender mühendislik projelerinden biridir.
Proje 3 Ana Bölümden Oluşuyor
Toplam proje uzunluğu: 14,6 km’dir.
Avrupa yakası: Kazlıçeşme’den Sarayburnu’na devam eden Kennedy Caddesi üzerindeki U-dönüşü alt geçit olarak ve engellilerin erişimine uygun yaya köprüsü ise üst geçit olarak inşa edilmiştir. Uzunluğu yaklaşık 5.4 km olan mevcut yolun tamamı genişletilerek 2×3 ve 3×2 şeritten 2×4 şeride çıkarılmıştır.
Boğaz Geçişi: İstanbul Boğazı’nda, deniz tabanının altından geçen 5.4 kilometre uzunluğundaki iki katlı tünelin batı girişinde paralı geçiş gişesi ve İşletme binası; tünelin her iki ucunda ise havalandırma bacaları yer almaktadır. Her katta yol çift şeritli olacak şekilde düzenlenmiştir.
Anadolu yakası: Göztepe’ye ulaşan D100 yolu üzerinde, 2 adet köprülü kavşak ve engellilerin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde modernizasyonları da dâhil olmak üzere yaya üst-geçitleri inşa edilmiştir. Yaklaşık 3.8 kilometre uzunluğundaki bu yol genişletilerek 2×3 ve 2×4 şeritten 2×4 ve 2×5 şeride çıkarılmıştır.
Tünelin depreme karşı dayanıklılığı özel olarak artırılmıştır
Toplam 1.672 bilezikten (ring) oluşan tünelde, olası büyük bir depreme karşı tünelin dayanıklılığını artırmak amacıyla iki ayrı noktada sismik bilezik monte edilmiştir. Özel olarak tasarlanan ve laboratuvarlarda test edilerek başarısı kanıtlandıktan sonra üretilen sismik bilezikler, mevcut çap ve sismik aktivite seviyesi göz önüne alındığında TBM Tünelcilik sektöründe dünyadaki ‘ilk’ uygulamadır.
Ayrıca, tüneldeki bilezikleri (ringleri) oluşturan öndökümlü betonarme segmetlerin üretiminde kullanılan yüksek performanslı beton, 100 yıl servis ömrü hedeflenerek, Yapı Merkezi Paşaköy Üretim Tesislerinde üretilmiştir. DTI (Danish Technological Institute) tarafından yapılan analiz ve simülasyonlarda, üretilen segmentlerin ömürlerinin en az 141 yıl olduğu rapor edilmiştir.
Proje, yüksek standartlarıyla örnek oluyor
Avrasya Tüneli Projesi’nde 2.124 çalışan görev alırken, inşaatta toplam 250 iş makinesi kullanılmıştır. İş güvenliği ve sağlığı, proje süresince her zaman ön planda tutulmuştur. Projede çalışanlara 41 bin saat İş Güvenliği, Sağlığı ve Çevre Eğitimi verildi. İş güvenliği kurallarının eksiksiz şekilde uygulandığı projede herhangi bir ciddi yaralanmayla sonuçlanan olay yaşanmamıştır.
Proje, uluslararası saygın kuruluşlar tarafından ödüllendirildi
Avrasya Tüneli, bugünkü aşamasında bile, 3 finansal, 2 yaratıcı altyapı ve 1 çevre ödülü ile onurlandırılmıştır. Proje, sahip olduğu yüksek standartlarıyla Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EBRD) sürdürülebilirlik açısından en başarılı projelere verdiği ‘En İyi Çevresel ve Sosyal Uygulama Ödülü’ne layık görülmüştür.
-
EMEA Finance ‘En İyi Kamu-Özel Sektör Ortaklığı’ 2012
-
Infrastructure Journal ‘En Yenilikçi Ulaşım Projesi’ 2012
-
Thomson Reuters PFI ‘En İyi Altyapı Proje Finansman Anlaşması’ 2012
-
Euromoney ‘Avrupa’nın En İyi Proje Finansman Anlaşması’ 2012
-
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ‘En İyi Çevresel ve Sosyal Uygulama Ödülü’ 2015
-
Uluslararası Tünel ve Yeraltı Yapıları Birliği (ITA) ‘Yılın Projesi’ 2015
-
Engineering News Record (ENR) ‘2016 Yılının En Başarılı Tünel Projesi’ 2016
-
Kore İnşaat Mühendisleri Derneği ‘Altın Kategori – Yılın Yapı Ödülü’ 2017
-
ABD Aydınlatma Mühendisleri Derneği (IES) ‘Mimari Aydınlatma Ödülü’ 2017
-
Uluslararası Yol Federasyonu (IRF) ‘Global Başarı Ödülleri – İnşaat Metodolojisi’ 2017
-
New Civil Engineer (NCE) ‘Bakım ve Yenileme Metodu Ödülü’ 2018
Kamu kaynağı harcanmadı
Proje, Yap-İşlet-Devret modeliyle, yaklaşık 1.245 milyar dolarlık finansmanla gerçekleştirilmiştir. Yatırım için 960 milyon dolarlık uluslararası kredi sağlanmıştır. 285 milyon dolarlık öz kaynak Yapı Merkezi ve SK E&C tarafından temin edilmiştir. Proje yatırımı için kamu kaynaklarından hiçbir harcamada bulunulmamıştır. Projenin tasarım ve inşaatını gerçekleştiren Avrasya Tüneli İşletme İnşaat ve Yatırım A.Ş., tünelin işletilmesini de 25 yıl 28 gün süreyle üstlenmiştir. İşletme süresinin tamamlanması ile Avrasya Tüneli kamuya devredilecektir.
